Saturday, July 21, 2007

Σώστε τον πληθυντικό ευγενείας


Τις προάλλες, αφήνοντας για λίγο το πλεκτό να πέσει στο πάτωμα και βγάζοντας τα γυαλιά από τα κουρασμένα μάτια μου, παρασύρθηκα από τη μαγεία του ραδιοφώνου. Θα έχετε διαπιστώσει ασφαλώς, ότι κανένας πια δεν μιλάει γι αυτό το ΜΜΕ δίχως να το χαρακτηρίσει μαγικό. Υποθέτω πως έχει να κάνει με τον τρόπο που γίνονται οι προσλήψεις ΚΑΙ σ’ αυτόν τον τομέα του καθημερινού, δημόσιου, ολοένα βιαιότερου βίου.

Πόσο μαγικός πρέπει να έχει γίνει ο σύγχρονος κόσμος εκεί έξω - που, ευτυχώς, όλο και πιο σπάνια πλέον αντιμετωπίζω κατά πρόσωπο - ώστε να προσλαμβάνονται από την κρατική ΝΕΤ τόσο ανίδεες εκφωνήτριες, οι οποίες δεν περιορίζονται στον βιασμό της γλώσσας με αλλεπάλληλα σαρδάμ, αλλά αγνοούν και βασικούς κανόνες της ελληνικής γραμματικής. Δεν συγκράτησα το όνομα της συγκεκριμένης δημόσιας υπαλλήλου που με σαλιωμένη γλώσσα εκφωνούσε ότι «το ΠΑΣΟΚ δεν θα συμπεριελάβει στο ψηφοδέλτιο τον τάδε πολιτικό από την Κρήτη…» και ότι «η καγκελάριος με τον πρωθυπουργό έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στις διημερείς σχέσεις...». Μετρίασα τον εκνευρισμό μου, όταν φαντάστηκα ότι το αγαπημένο της ανάγνωσμα θα είναι τα ζωόδια.

Ασφαλώς το πρόβλημα της Παιδείας δεν θα λυθεί ούτε με τη διαιώνιση του κρατικού μονοπωλίου των ΑΕΙ, ούτε από την όποια μεταρρύθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το πρόβλημα της Παιδείας με κεφαλαίο «Π» και με την ευρύτερη δυνατή σημασία περιλαμβάνει - πλην της γραμματικής - και το πρόβλημα της άποψης περί διορισμού και… κράτησης θέσεων.

Κατά τη γνώμη μου ο καθημερινός εκχυδαϊσμός δεν είναι παρά μια συνέχεια της απαξίωσης της ευγένειας.


Γι αυτό, αρκετές βδομάδες πριν αρχίσει η νέα σχολική χρονιά, προτείνω την ανέξοδη καθιέρωση του πληθυντικού ευγενείας στα Λύκεια, τόσο από τους μαθητές προς τους καθηγητές όσο και αντιστρόφως.


Ίσως αποδειχτεί ο απλούστατος τρόπος διάσωσης της ελάχιστης ευαισθησίας που έχει απομείνει στην καμένη τούτη χώρα.

14 comments:

Elias said...

Είμαστε πάντως πολύ καλύτερα σήμερα ως προς την ορθή χρήση της γλώσσας απ' ό,τι στα νιάτα μου, τότε που η διαφορά του 'συμβάλω' από το 'συμβάλλω' θεωρείτο κρατικό μυστικό, και που η εφημερίδα της Λευκωσίας ανακοίνωνε: "Στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κύπρου διοργανώνεται μία ημερίδα τεσσάρων ημερών με θέμα..."
Πρέπει να αναγνωρίσεις την πρόοδο, όσο κι αν έχεις δίκιο σ' αυτά που λες. "Κανείς δεν είναι άσφαλτος" -Άντζελα Δημητρίου.

Ναπoλέων said...

21-7-07/10.30
Αγαπητή κυρία,
καταρχή ήθελα να σάς ζητήσω συγγνώμην, που, παρασυρμένος από το γενικότερο blogικό κλίμα, "άρτι εισελθών", χρησιμοποίησα κι εγώ τον ενικό αριθμό προς εσάς, χωρίς να είμαστε "παλιόφιλοι".
Δεν ξέρω αν η πρότασή σας θα είναι αποτελεσματική. Θα έχει βέβαια κάποια σοβαρή επίδραση, πολλά ξεκινούν από το Σχολείο, όμως και το περιβάλλον, ειδικά η οικογένεια, παίζουν κι αυτά σημαντικό ρόλο.
Και πέφτουμε, σχεδόν πάντοτε εκεί πέφτουμε, στο περίφημο δίλημμα, αν έγινε πρώτα η κόττα ή τ' αυγό...
Πώς πείθεις την κοινωνία να εξευγενίσει την επικοινωνία των μελών της, κι όχι βέβαια μόνο με τη χρήση του πληθυντικού, που μπορεί να είναι και ψευτοευγένεια;
Έχει άλλωστε έντονα κατηγορηθεί ως τέτοια.
Με κρατική απόφαση, επιβολή;
Ή μήπως με το παράδειγμα, που πρέπει να ξεκινήσουν οι «δημόσιες κεφαλές»;
Και για να ξεκινήσουν αυτές πρέπει να πεισθούν ότι ΧΑΝΟΥΝ ΨΗΦΟΥΣ, όταν φέρνονται αγενώς, ο ένας/μία πρός τον άλλον/-ην πρώτα πρώτα και μετά προς την ...πλέμπα.
Νά πάλι το δίλημμα με την κόττα και τ' αυγό...
Και η λύση;
Μα τό να ξεκινήσουμε, εμείς οι ίδιοι πρώτα, να φερνόμαστε ευγενικά (ΜΕ τον πληθυντικό αλλά και γενικότερα) βέβαιοι/-ες όντας πως είναι ...μεταδοτικό.
Τί λέτε;
Πάμε;
αγάπη - αφοπλισμός - ειρήνη
Ναπολέων

MenieK said...

Λύνει το ζήτημα του πληθυντικού το πρόβλημα της (θρυλούμενης) αγραμματοσύνης των δημοσίων τε και ιδιωτικών υπαλλήλοι (αναφερόμενοι φαντάζομαι πάντα στη γενιά που δεν ανήκουμε εμείς)? Τότε εγώ γιατί έχω στον μυαλό μου τους άπειροι επαρχιώτες ομού και αστούς ημιμαθείς διορισμένους από βουλευτές και δημάρχοι, δημοσίους υπαλλήλοι(πωλητές, ασφαλιστές ελεύθερους επαγγελματίες, γιατρούς και επιστημόνους) ανίκανους να αρθρώσουν (πολλώ δε μάλλον να γράψουν) δυο ορθές προτάσεις, οι οποίοι ωστόσο(αν θυμάμαι καλά το εκπαιδευτικό σύστημα με το οποίο ενηλικιώθηκα και αν φαντάζομαι καλά το προηγούμενο εκπαιδευτικό σύστημα των γονιών μου) ήτο πλήρως εξασκημένοι στον πληθυντικό στα σχολεία, τα κατηχητικά και τα προσκοπικά (και οδηγικά) συστήματά τους....

Emilly said...

Σωστό! Το όλον. Διότι το φαινόμενο που παρατηρείτε είναι γενικό. Δεν συμβαίνουν αυτά μόνο στο δεύτερο πρόγραμμα - που να δείτε τι γίνεται στο Τρίτο (!) που τελευταία έχουν προσλάβει φαίνεται και κάποιους άσχετους (μουσικολόγους ή δεν ξέρω τι) να μας εξηγήσουν Περί Τέχνης και να αυτοπαρουσιάζονται σαν αυθεντίες.

Ο πληθυντικός ευγενείας, που όχι τυχαία, μεγιστοποιεί τις δυνατότητες έκφρασης όσων ομιλούν την ελληνική, ασφαλώς και μπορεί να αποτελέσει εργαλείο καταπολέμησης της αναίδειας. Διότι, αν μη τι άλλο, ο μαθητής (και ο καθένας) που θα ξεκινήσει την πρότασή του στον πληθυντικό είναι πιθανότερο (αν και όχι απόλυτο) ότι θα μπεί τουλάχιστον στη διαδικασία να σκεφτεί πιο οργανωμένα και πιο σοβαρά την συνέχεια. Πιστεύω ότι αυτό γίνεται εν μέρει και ασυνείδητα. Από την άλλη, το θέμα της ευγένειας είναι καθοριστικής σημασίας σ' ένα κόσμο -μαθητικό και μη - που καθημερινά, εκ των πραγμάτων, αλλοτριώνεται πολιτισμικά.
Επειδή από τη θεωρία περνάμε στην πράξη - τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την εκπαιδευτική πρακτική - και δημιουργούμε πρότυπα και συμπεριφορές θα πρότεινα και εγώ (αν μου επιτρέπετε Meniek) σε εκπαιδευτικούς και γονείς να παροτρύνουν τα παιδιά στη χρήση του πληθυντικού. Εξάλλου δεν έχουν να χάσουν κάτι. Είπαμε, ανέξοδο!

igkros said...

πλυθηντικός ευγενείας is cool man! Κι αν το έτερο ήμισυ έχει και κουλτούρα δημιουργεί και διεγερτικές καταστάσεις (δεν ξέρω αν με εννοείται αγαπητή αλλά μιλάω εκ του πείρας, όπως θα έλεγε και η Δ. Στυλιανοπούλου στις παλιές ελληνικές ταινίες)

MenieK said...

Βεβαίως και σας επιτρέπω (αν και δεν ξέρω πόσοι/ες είστε) Emilly. Ωστόσο παρατηρώ ότι δεν απαντήσατε (κανείς/μια) στο ερώτημά μου για την ύπαρξη τόσων ημιμαθών (ομού και αμαθών), οι οποίοι/ες άσκησαν την σκέψη τους σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που καλλιεργούσε το «επιτρέψατέ μοι» και όχι το «μου επιτρέπεις».
Και για ν’ απαντήσω και σοβαρά:
Η μορφή και το περιεχόμενο (το Λέγειν και το Λεχθέν, κατά τους προσωκρατικούς φιλόσοφους και πιο πρόσφατα τον Λεβινάς) σπάνια αλληλοδιαμορφώνονται εκτός ίσως από τους αισθητιστές/aesthetists (με την οσκαροουαιλντιανή έννοια του όρου) και τους ρομαντικούς (τύπου Mallarmé) όπου το Λέγειν (η υποκειμενική πράξη της εκφοράς μιας πρότασης) ΕΙΝΑΙ το Λεχθέν (η απόφανση, η οποία σ’ αυτή την περίπτωση μπορεί να είναι και κενή περιεχομένου).
Όσο για το «απευθύνεσθαι ευγενώς» στην ελληνική γλώσσα, ΔΕΝ είναι ο (γαλλόφερτος και λιγότερο αγγλόφερτος) πληθυντικός, αλλά το ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΕΝΙΚΟΥ, αν μου επιτρέπει, η ευγένειά σου, την υπενθύμιση. Κι αυτό, επειδή η ελληνική γλώσσα είναι η γλώσσα του ΕΙΝΑΙ (με τη φιλοσοφική έννοια του όρου). Είναι δλδ η γλώσσα του (δια)λόγου (έννοια πρωτοσυναντώμενη στη ελληνική γλώσσα) της συνάντησης (πρόσωπο με πρόσωπο) με τον Άλλο. Μια συνάντηση, που για να επιτευχθεί, το εγώ και ο Άλλος πρέπει να αποδεχθούν την εξωτερικότητά τους σε σχέση τόσο με τον εαυτό τους όσο και με τον Άλλο.

Emilly said...
This comment has been removed by the author.
Emilly said...

Εντάξει,...εεμμ... ήθελα μόνο να πω ότι και ο πληθυντικός καλός είναι κάπου - κάπου. Και, συγνώμη για την αναστάτωση, ε; Θα τα μαζέψω όλα εγώ...

MenieK said...

όοοοοχι, μαζί θα τα μαζέψουμε, αν επιτρέπει η Μεγαλοκοπέλα :)

Ναπoλέων said...

24-7-07/6 μμ
Emilly and MenieK,
Δεν κατάλαβα καλά. Τί ακριβώς θα μαζέψετε; (...εδώ μόνον πληθυντικός πάει...) Θέλετε βοήθεια; Είμαι ακούραστο παιδί.
Ναπολέων

Emilly said...

Να..., δες πιο πάνω Ναπολέων. Αφού αποφάσισα να έρθω στο μπλογκοχωριό, είπα, ε, ας πάρω κάτι να τα κεράσω τα παιδιά! Όμως τα 'ριξα όλα κάτω. Ευτυχώς που βοηθάει και η Meniek, αλλιώς πως, ούτε ξέρω πότε θα τελείωνα...
Meniek σε ευχαριστώ (και από εδώ)
Ναπολέων, αν δεν σου κάνει κόπο, γιατί όχι; κάθε βοήθεια δεκτή, πόσο μάλλον αν είναι η δική σου!
Μεγαλοκοπέλα εύχομαι να μην σε κουράσαμε... :)
Το σεβασμό και την καλημέρα μου!

Heliotypon said...

Πάρε κι άλλο ένα από εκφωνήτρια ειδήσεων στην ΕΤ2: "... οι ανησυχίες των... δεν ...ευοδώθηκαν"

Ατρεύς said...

14.8.2007

Κάντε "κράτει" παιδιά γιατί άμα αρχίσω κι εγώ να παραθέτω ελληνικούρες του Βύρωνα Πολ., του Κλιμωνα Κουλ. και μερικών άλλων διασημοτήτων, θα παραγεμίσει μέχρι ασφυξίας το ιστολόγιο της Μεγαλοκοπέλας.
Και είναι κρίμα για το συμπαθητικούλι μας.

Heliotypon said...

Σημείωσε και το "διακύβευμα" που το πιπιλάνε πολλοί Ιδίως πολιτικοί και ΜΜΕτζήδες τελευταία, χωρίς να ξέρεουν τι σημαίνει! Το έχω ακούσει να το χρησιμοποιούν με 5-6 διαφορετικές σημασίες! Σας άρεσε ρε αγράμματοι; Ωραία! Ανοίξτε κι ένα λεξικό να δείτε τι σημαίνει!